Эстәлеккә күсергә

Һарыҡташ

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Һарыҡташ
Флаг
Рәсем
Дәүләт  Рәсәй[1]
Административ үҙәге Саракташский поссовет[d][2] һәм Һарыҡташ районы
Административ-территориаль берәмек Саракташский поссовет[d][2] һәм Һарыҡташ районы
Халыҡ һаны 12 075 кеше (1959)[3],
13 774 кеше (1970)[4],
14 890 кеше (1979)[5],
16 250 кеше (1989)[6],
17 510 кеше (2002)[7],
17 235 кеше (2010)[8],
17 318 кеше (2012)[9],
17 494 кеше (2013)[10],
17 635 кеше (2014)[11],
17 660 кеше (2015)[12],
17 702 кеше (2016)[13],
17 588 кеше (2017)[14],
17 393 кеше (2018)[15],
17 150 кеше (2019)[16],
16 998 кеше (2020)[17],
18 789 кеше (2021)[18]
Почта индексы 462100
Урындағы телефон коды 35333
Карта
 Һарыҡташ Викимилектә

Һарыҡташ — ҡала тибындағы ҡасаба, Ырымбур өлкәһе һарыҡташ районының административ үҙәге. Һарыҡташ ҡасаба советындағы берҙән — бер тораҡ пункты.

Халыҡ — 17660 кеше (2015 йыл).

Географияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Һаҡмар йылғаһының һул ярында, уға Чиркәс йылғаһы ҡушылған урында, Ырымбур ҡалаһынан көнсығышҡа табан 85 км алыҫлыҡта һәм Ҡыуандык ҡалаһынан төньяҡ-көнбайышҡа табан 75 км алыҫлыҡта урынлашҡан.

Төньяҡ-көнбайышта ҡасаба янында Черкассы һәм Александровка ауылдары бар.

Ҡасабала Ырымбур — Орск тимер юлы линияһы тармағының Һарыҡташ станцияһы бар. Ҡасаба аша Ырымбур — Ҡыуандыҡ (Беляевка, Орск) автомобиль юлы, төньяҡҡа табан Иҫәнғол ауылына (Мәләүез, Сибай) юл үтә.

Тарих[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Тимер юл станцияһы булараҡ Воздвиженский станицаһы янында нигеҙ һалынған, тимер юлын төҙөү 1913 йылда башланған. Черкасск һәм Воздвиженский станицаларының пай ерҙәрен тимер юл төҙөр өсөн тартып алғас, тимер юлды изгеләндерергә Татар Һарыҡташы ауылынан мулла саҡырғандар.

1918 йылдың майында, Граждандар һуғышы барышында, Воздвиженский станицаһы Һарыҡташ ҡасабаһы менән бергә Ҡыҙыл гвардияның каратель отрядтары тарафынан яндырылған[19].

Һарыҡташ 1931йылдың 4 ғинуарынан алып райондың административ үҙәге.

Иҡтисад[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

һарыҡташта «Коммунар» заводы (гидроагрегаттар, насостар, клапанлы аппаратура сығара)[20], һөт консервалары заводы (ООО «Анаир»), Тимер -бетон заводының икмәк комбинаты, «ЭКСПО» (йөк күтәреүсе, инвалидтарҙы күтәреүсе машиналар етештереү, лифттарҙы хеҙмәтләндереү һәм һатыу) компанияһы бар

Иҫтәлекле урындар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Изге Троица мәрхәмәтлек монастыры.
  • Мәсет.
  • «Красная Гора» туристик комплекс.
  • А, Г. Васильевтың тыуған тирмәһе

Этимология[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Исеменең бер нисә аңлатмаһы бар: «таш менән һарыҡ» (татар. сарык, башҡ. һарыҡ — һарыҡ)[21], «һары таш» (татар. сары, башҡ. һары, төрөк сарыга — һары, татар. һәм башҡ. таш таш — таш), «һарыҡташ» (башҡ. һарыҡташ — «һарыҡташ»)[22].

Билдәле шәхестәр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Середавин, Владимир Диамидович (1936—2003) — табип, хирург, йәмәғәт эшмәкәре. Һамар ҡалаһының почетлы гражданы.

Фотоһүрәттәр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Монастырҙың дини училищеһы
    Монастырҙың дини училищеһы
  • Үҙәк ҡапҡа
    Үҙәк ҡапҡа
  • Сиркәү
    Сиркәү
  • Изге Троица соборы төҙөлөшө
    Изге Троица соборы төҙөлөшө

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. ↑ GEOnet Names Server — 2018.
  2. ↑ 2,0 2,1 ОКТМО (урыҫ)
  3. ↑ Всесоюзная перепись населения 1959 года. Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. Демоскоп Weekly. Дата обращения: 25 сентябрь 2013. Архивировано 28 май 2013 года.
  4. ↑ Всесоюзная перепись населения 1970 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. Демоскоп Weekly. Дата обращения: 25 сентябрь 2013. Архивировано 29 сентябрь 2013 года.
  5. ↑ Всесоюзная перепись населения 1979 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. Демоскоп Weekly. Дата обращения: 25 сентябрь 2013. Архивировано 7 ноябрь 2021 года.
  6. ↑ Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. Архивировано 26 сентябрь 2011 года.
  7. ↑ Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более. Архивировано 3 февраль 2012 года.
  8. ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность и размещение населения Оренбургской области. Дата обращения: 5 июнь 2014. Архивировано 27 октябрь 2014 года.
  9. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года. Дата обращения: 31 май 2014. Архивировано 16 май 2013 года.
  10. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов). Дата обращения: 16 ноябрь 2013. Архивировано 12 октябрь 2013 года.
  11. ↑ Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года. Дата обращения: 2 август 2014. Архивировано 10 август 2014 года.
  12. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года. Дата обращения: 6 август 2015. Архивировано 23 сентябрь 2015 года.
  13. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года (5 октябрь 2018). Дата обращения: 15 май 2021. Архивировано 8 май 2021 года.
  14. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года (31 июль 2017). Дата обращения: 31 июль 2017. Архивировано 31 июль 2017 года.
  15. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года. Дата обращения: 25 июль 2018. Архивировано 26 июль 2018 года.
  16. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года. Дата обращения: 31 июль 2019. Архивировано 2 май 2021 года.
  17. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2020 года. Дата обращения: 17 октябрь 2020. Архивировано 17 октябрь 2020 года.
  18. ↑ Таблица 5. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, городских округов, муниципальных районов, муниципальных округов, городских и сельских поселений, городских населенных пунктов, сельских населенных пунктов с населением 3000 человек и более. Итоги Всероссийской переписи населения 2020 года. На 1 октября 2021 года. Том 1. Численность и размещения населения (XLSX). Дата обращения: 1 сентябрь 2022. Архивировано 1 сентябрь 2022 года.
  19. ↑ Ырымбур казак көрәш большевиктарҙың апрель — июнь, 1918 йыл.
  20. ↑ Б. Н. Жанбаев. О Саракташском районе. Saraktash.ru. Архивировано 2 июнь 2012 года.(недоступная ссылка)
  21. ↑ Ҡасаба тарихына сайтында саракташ(недоступная ссылка)
  22. ↑ С.М.Стрельников. Географические название Оренбургской области. Топонимический словарь. — Кувандык: Изд-во С.М.Стрельникова, 2002. — С. 127.

Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

«https://ba.chped.com/w/index.php?title=Һарыҡташ&oldid=1187446» битенән алынған